Sinds mensenheugenis heeft de appel een vaste plaats in de mythologie van de mensheid. Meestal was hij gewijd aan de godinnen van liefde, erotiek, vruchtbaarheid en onsterfelijkheid. De Griekse Hesperiden, dochters van de nacht, woonden in een tuin, waar de gouden appels van de zon groeiden. Deze tuin werd bewaakt door een honderdhoofdige draak.

Volgens een Griekse sage moest de held Herakles twaalf moeilijke taken volbrengen. Eén daarvan hield in dat hij uit de tuin van de Hesperiden drie gouden appels moest stelen. Onderweg ontmoet hij Atlas, de hemeldrager. Hij neemt van hem de last van het hemelgewelf over. Als tegenprestatie moet Atlas de appels te pakken krijgen. Dit lukt nadat Herakles de draak met zijn pijlen gedood heeft. Maar Atlas wil liever met de appels er van doorgaan dan de last van de hemel weer op zich te nemen. Door een list lukt het Herakles de appels te bemachtigen.

Wanneer in de Griekse sage over appels gesproken wordt, zijn meestal kwee-of granaatappels bedoeld. Het toewerpen van een appel was altijd een teken van genegenheid.

De appel hoorde bij Aphrodite, de Griekse godin van de liefde, maar ook bij Demeter, godin van de vruchtbaarheid, bij Venus, de Romeinse godin van liefde en zinnelijkheid, bij Hathor, de Egyptische godin van de liefde, bij Iduna, godin van de liefde bij de noordische volkeren.

Dionysos, god van de wijn, die de appel geschapen had, en schonk hem aan Aphrodite.

In het Noorse epos Edda wordt beschreven, dat de goden de appels van Iduna aten om jong te blijven.

In de Euro-aziatische culturen was de appel eveneens zinnebeeld van liefde en vruchtbaarheid, maar ook van volkomenheid van de aarde en de kosmos.

Bij de Kelten was de appel heilig. Van alle bomen die in het bos van Avalon (eiland van appels en bij de Grieken Feeëneiland) groeiden, was de appelboom de meest edele, want hij was boom van de onsterfelijkheid. Daarom reed koning Arthuur naar het geheime bos van de appelbomen om van zijn zware wonden te genezen, wat ook lukte.

In de christelijke symboliek werd de appel vaak in verband gebracht met de Maagd Maria, overgenomen van de matriarchalische moederreligies. Maar gauw kreeg de appel een negatieve betekenis als symbool van zonde en verleiding omdat de patriarchalische kerkvorsten het zo wilden. De witte godin van de oude religies veranderde in de onbetrouwbare, naïeve, verleidelijke Eva, die het waagde, Gods gebod te breken en van de Boom van Goed en Kwaad te eten. Van hieruit werd het Latijnse gezegde ‘malum e malo’ afgeleid wat betekent:’ het kwaad kwam van de appel of de appel die door Eva geplukt werd bracht ons allen ellende.’

Voor de beroemde natuurkundige Newton (1643-1727) werd de appelboom tot boom van inzicht. Hij zou door de val van een appel de wet van de zwaartekracht ontdekt hebben.

De rijksappel, zinnebeeld van de aardbol, is symbool van de wereldheerschappij in de oudheid. Hij werd vaak afgebeeld in de hand van Nikè, Griekse godin van de overwinning.

Appels spelen een belangrijke rol in het sprookje van Vrouw Holle. Op haar weg door de onderwereld ontmoet het meisje een appelboom die roept:’ Schud mij, want mijn appels zijn allemaal rijp!’ Zij schudt de boom en wordt met een regen van goud beloond, terwijl haar stiefzus achteloos aan de boom voorbij gaat. Als loon wordt zij overgoten met een regen van pek.

Sneeuwwitje at van de appel die door haar jaloerse stiefmoeder vergiftigd was, en viel dood om.

In het sprookje van de Vogel Greif genas een prinses van haar ziekte door het eten van appels.

Wilhelm Tell moest een appel van het hoofd van zijn zoontje schieten.

Nadat dit de eerste keer gelukt was, weigerde hij een tweede pijl af te schieten en belandde in de gevangenis.

Het gebruik van de appelboom als levens en geboorteboom is eeuwenoud. De appelboom werd bij de geboorte van een kind geplant . Verpieterde de boom, dan moest men met de vroege dood van het kind rekening houden, groeide hij voorspoedig, dan voorspelde dit een lang leven. Welzijn en leed zijn nauw met de appelboom verbonden. De ziel van de mens werd met de ziel van de boom geïdentificeerd.

Bij trouwerijen had de appel bij vele volkeren de functie van vruchtbaarheidssymbool. De rijkdom aan pitten gaf informatie over de vruchtbaarheid van het stel.

In het oude Griekenland moest een bruidspaar, volgens de wet van Solon, bij het sluiten van het huwelijk appels of kweeappels eten om hun vruchtbaarheid te stimuleren.

In Zwitserland schilden de begeleiders van de bruid een appel en vormden van de schil figuren. Hieruit werd de toekomst van het bruidspaar voorspeld.

Men zag de boom vaak als orakelboom. Wanneer men bij het doorsnijden van de appel de pitten beschadigde, beschadigde men daarmee ook zijn eigen leven. At men met kerst een appel voor de kerstmis, zou men zweren oplopen. At men voor het laatste oliesel een appel, was men voor eeuwig verdoemd.

Appelbomen werden ook vaak met heksen en monsters in verband gebracht. Op vrijdagnacht dansen heksen onder de heksenboom.

De nachtmerrie verscheen in de gestalte van een appel, en de ingang van het hol van de onsterfelijken ligt onder een appelboom.

De appel werd altijd al in verband gebracht met de vrouwelijke boezem. Dat was al bij de oude Grieken zo. Volgens een sage zou Phryge, om een veroordeling te ontgaan, in de gerechtszaal haar boezem ontbloot hebben. Dit liet de rechters niet koud. Zij waren betoverd van de schoonheid van de twee ‘stralende appels.’Zij veroordeelden haar niet.

Het overhandigen van een appel was een teken van liefde. Het samen een appel eten was een teken van verbondenheid.

Ook in de Keltische horoscoop is de appel symbool van de liefde. Iemand die tussen 23 december en 1 januari geboren was, zou die volgende karaktereigenschappen bezitten: de appelboom is niet echt sterk, maar bezit gratie en charme, sterke persoonlijke uitstraling tot op hoge leeftijd. Haar/zijn hele leven lang is zij/hij empatisch, soms gelukkig, soms ongelukkig verliefd, en altijd bereid tot flirten of een liefdesavontuur. Zij/hij vindt een partner die bij haar/hem past. Dan zal zij/hij rust in de liefde vinden en niet meer vreemd gaan. De appelmens kan niet goed voor zich zelf opkomen en kan daardoor door anderen misbruikt worden. Zij/hij is geschikt als wetenschapper en zal onder gunstige omstandigheden in dit beroep veel bereiken. Zij/hij leeft graag in het hier-en-nu en denkt niet graag aan de toekomst. Vaak is zij/hij een beetje verstrooid en zorgeloos.

Back

The End of the Line